این هشداری است که چندی پیش دکتر مهدی تهرانی دوست، رئیس بیمارستان روزبه تهران داد و با بیان اینکه 16 تخت موجود در اورژانس این بیمارستان، با توجه به شرایط طولانی بستری بیماران که گاهی به 4 روز هم می‌رسد، پاسخگوی نیاز شهر تهران نیست، گفت: متأسفانه ما بیش از 70 درصد بیماران را نمی‌توانیم بستری کنیم و فقط به آنها خدمات سرپایی ارائه می‌کنیم که البته این امر به نارضایتی بیماران منجر می‌شود.
شنیدن این هشدار همراه با تاکید کارشناسان مبنی بر اینکه اورژانس روانپزشکی با اورژانس عادی متفاوت است و بیمار روانی درصورت درمان نشدن، جامعه را درگیر خواهد کرد، شاید تکرار واضحات باشد.
ولی با این حال، روانپزشکان معتقدند نه تنها تا به حال هیچ تغییری در بهبود وضعیت بیماران روانپزشکی در جامعه صورت نگرفته بلکه به‌نظر می‌رسد مسئولان در کشور ما هنوز نمی‌خواهند باور کنند با توجه به درگیر شدن 20 درصد مردم جامعه به انواع اختلالات روانی، باید نسبت به فعال‌کردن اورژانس روانپزشکی در بیمارستان‌های عمومی و تک تخصصی کاری کرد.
دکتر سید سعید صدر، روانپزشک و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در گفت‌وگو با همشهری و با اشاره به اینکه بیمارستان‌های روانپزشکی چه تک‌تخصصی‌ها و چه بیمارستان‌های عمومی هیچ کدام بخش روانپزشکی به معنای واقعی ندارند، می‌گوید: ما فقط یکی دوتا بیمارستان تک‌تخصصی داریم که آنها هم امکانات کافی برای بستری بیماران را ندارند.
وی با تاکید بر اینکه خیلی از بیمارستان‌های عمومی هم با این تصور که چون بخش‌های روانپزشکی و اورژانس مربوط به آن برای هیچ بیمارستانی بازدهی مالی ندارد، به فکر دایر کردن آن نیستند، اضافه می‌کند: در این میان دومین مشکل این است که انتقال بیماران توسط اورژانس هم به درستی صورت نمی‌گیرد.
اکثر آمبولانس‌ها بیمار روانپزشکی را انتقال نمی‌دهند و خانواده‌های بیماران دائما از این مسئله شکایت دارند. حتی خیلی اوقات شأن و حرمت بیماران هم در این میان رعایت نمی‌شود.
بیمه‌ها با هم شانه خالی می‌کنند!
« بخش‌های روانپزشکی هم در بیمارستان‌های عمومی وضعیت بهتر از این ندارند؛ از اتاق و نور آن گرفته تا تخت‌ها.
حتی این تجهیزات نزدیک به استاندارد هم نیستند و همه اینها نشان می‌دهد که رؤسای مراکز درمانی و دانشگاهی بخش‌های روانپزشکی را اضافه می‌دانند؛ بخش‌هایی که هیچ بازدهی مالی برای بیمارستان ندارند».
شنیدن این عبارات از زبان دکتر صدر در حالی است که دکتر پرویز مظاهری، دبیر انجمن علمی روانپزشکان نیز با ابراز تأسف از ضعف سیستم اورژانس روانپزشکی در کشور به همشهری می‌گوید: متأسفانه هیچ کدام از بیمه‌ها در کشور ما برای تحت پوشش قرار دادن خدمات بیماران روانپزشکی همکاری نمی‌کنند، به‌خصوص اینکه مهم‌ترین بیماران روانپزشکی که موارد اورژانسی هم محسوب می‌شوند، کسانی هستند که یا اقدام به‌خودکشی کرده‌اند یا به دیگران آسیب‌رسانده‌اند.
به عقیده وی، برای همین است که تاکید می‌کنیم سازمان اورژانس کشور باید تکنیسین مجرب داشته باشد؛ تکنیسینی که فقط به وضعیت جسمی بیمار رسیدگی نکند.
دکتر مظاهری با توضیح اینکه مثلا برای بیمارانی که در اثر هذیان و توهم ممکن است به دیگران آسیب برسانند، وسیله‌ای داریم به نام «استرس ژاکت»، خاطرنشان می‌کند: این وسیله یک لباس سرتاسری است که بیمار را به‌طور کامل پوشش می‌دهد تا نتواند دست و پایش را تکان دهد ولی هیچ بیمارستانی در کشور ما این وسیله را ندارد.
کاملترین بیمارستان هم ناقص‌است!
البته در این میان نگاه برخی روانپزشکان به سمت بیمارستان‌هایی است که در کشور باید کاملترین تجهیزات را برای بیماران روانپزشکی داشته باشند ولی این هم فقط در حد یک توقع است.
دکتر محمد علی شهرکی، روانپزشک با تایید این موضوع به همشهری می‌گوید: بعد از عزم بیش از 20 ساله وزارت بهداشت برای اختصاص دادن تخت روانپزشکی به بیمارستان‌ها، هنوز بیمارستان امام خمینی به‌عنوان بزرگ‌ترین بیمارستان کشور نتوانسته بخشی به نام اورژانس روانپزشکی را مجهز کند و حتی در این بیمارستان روانپزشکی هم نیست که اگر اورژانس بیمار مشکوک به اختلال روانپزشکی را به بیمارستان آورد، حداقل از اقدامات غیرعلمی روی بیمار جلوگیری کند؛
چون اقدامات وحشتناکی روی برخی از این بیماران انجام می‌شود از قبیل تزریق آب مقطر یا چکاندن الکل داخل چشم این بیماران!
مصوبه‌ای که فقط تصویب شد!
اما در این میان شکایت اکثر روانپزشکان این است: بارها هم گفتیم تخت‌های ما جوابگوی تعداد بیماران روانپزشکی نیست.
حتی به عقیده آنها تعداد این تخت‌ها در بیمارستان‌های روانپزشکی تک تخصصی هم کم است و علاوه بر این هزینه هتلینگ تخت و بیمارستان در آنها آنقدر بالاست که خانواده‌ها قادر به پرداخت آنها نیستند.
این در حالی است که به گفته دکتر صدر 10سال پیش یکی از مصوبه‌های دولت این بود که 10 درصد تخت‌های بیمارستان‌های عمومی به بیماران روانپزشکی اختصاص یابد ولی به عقیده کارشناسان عملا این اتفاق هیچ وقت نیفتاد.
دکتر شهرکی نیز با ابراز تأسف از اینکه ما در حوزه‌های دیگر فقط به حوزه بیماری‌های طبی پرداختیم و از روان مردم کاملا غافل ماندیم، تاکید می‌کند: بنابراین ما به‌عنوان روانپزشک اصلا خوشبین نیستیم که مسئولان سیستم بهداشتی به بهداشت روان مردم بپردازند چه برسد به فعال کردن اورژانس روانپزشکی.
این در حالی است که به گفته این روانپزشک، بهترین امکانات ما در سیستم اورژانس در اختیار اورژانس‌هایی است که هیچ خدماتی در روانپزشکی ندارند.
« البته الان در تهران و در بیمارستان روزبه در مورد این بیماران اقدامات خوبی صورت گرفته اما هنوز جوابگوی جمعیت چند میلیونی تهران نیست.»
دکتر شهرکی با بیان این عبارات به معضل دیگری هم اشاره می‌کند و می‌افزاید: مشکل دیگری که ما داریم این است که خود روانپزشکان هم این عزم را ندارند که یکصدا شوند و بخواهند اقدامی برای بهبود وضعیت اورژانس روانپزشکی انجام دهند شاید هم این قشر از پزشکان می‌دانند که اگر بخواهند پیشنهادی در این مورد بدهند، کاملا بی‌نتیجه است.
البته چندی پیش دکتر احمد جلیلی، رئیس انجمن روانپزشکی ایران پیشنهادی مبنی بر جدا شدن مقوله بهداشت روان از وزارت بهداشت داد و اینکه این بخش به‌صورت یک معاونت مستقل در کنار وزارت بهداشت شروع به کار کند.
به عقیده دکتر شهرکی، ما همچنان امیدواریم شاید این کار به عوض شدن دیدگاه مسئولان نسبت به بهداشت روان و جلوگیری از مهجور ماندن آن مؤثر باشد.
